Materace i poduszki przeciwodleżynowe – kompleksowa ochrona w opiece domowej

Czym są materace i poduszki przeciwodleżynowe ?

Materace i poduszki przeciwodleżynowe to specjalistyczne wyroby medyczne przeznaczone do profilaktyki i leczenia odleżyn u osób leżących lub długotrwale siedzących. Ich zadaniem jest równomierne rozłożenie nacisku na ciało pacjenta, zmniejszenie punktów ucisku i poprawa krążenia krwi. Dzięki temu redukują ryzyko powstawania bolesnych ran (odleżyn) oraz wspomagają regenerację tkanek już uszkodzonych. Takie produkty są szczególnie ważne w opiece nad osobami leżącymi w domu – pomagają zapobiegać poważnym powikłaniom, zwiększają komfort pacjenta i ułatwiają pracę opiekuna.

Znaczenie profilaktyki przeciwodleżynowej

Odleżyny to uszkodzenia skóry i tkanki podskórnej powstające wskutek długotrwałego ucisku na fragment ciała (szczególnie na wystające kości, jak kość ogonowa, pięty, łopatki czy łokcie). Dlatego w profilaktyce kluczowe jest regularne zmienianie pozycji pacjenta oraz stosowanie odpowiednich powierzchni leżenia. Materace i poduszki przeciwodleżynowe stanowią uzupełnienie tych działań – zmniejszają bezwładny nacisk na tkanki. Używając ich codziennie, zapewniamy choremu odciążenie newralgicznych obszarów ciała, co minimalizuje ryzyko rozwoju odleżyn.

Tego typu podparcie ułatwia codzienną opiekę i zmniejsza ból pacjenta. W połączeniu z częstą zmianą ułożenia ciała, materace przeciwodleżynowe przyczyniają się do poprawy komfortu i bezpieczeństwa osoby leżącej. Dodatkowo pianki czy komory powietrzne tworzą amortyzującą warstwę, która zwiększa wygodę spania i siedzenia, poprawia wentylację ciała (ograniczając wilgoć) oraz wspomaga prawidłowe ułożenie kręgosłupa.

Rodzaje materacy przeciwodleżynowych

Wybór odpowiedniego materaca zależy m.in. od stopnia ryzyka odleżyn i stanu pacjenta. W praktyce spotyka się głównie trzy grupy materacy:

Materace napowietrzane (zmiennociśnieniowe) – wyposażone w elektryczną pompę, która na przemian napełnia i opróżnia komory powietrzne. Dzięki temu zmienny nacisk co kilka minut zapobiega ciągłemu przyciskowi ciała do podłoża. Materace napowietrzane dzielą się na:
- bąbelkowe – z wieloma małymi komorami (np. BioFlote 2000, AR-920, Bubble Master), które co cykl zmieniają poziom napełnienia. Wykorzystują setki lub dziesiątki komór, które dynamicznie odciążają ciało i poprawiają krążenie.
- rurowe – z podłużnymi, niezależnymi rurami (np. BioFlote 3000, AR-950), często w dwóch sekcjach. Rurki naprzemiennie wypełniają się powietrzem, co eliminuje jednolity ucisk. Materace rurowe zwykle są nieco grubsze (ok. 10 cm) i mają wydłużony cykl (np. 12 minut).
Materace piankowe (statyczne) – wykonane z pianki poliuretanowej lub z pamięcią kształtu (memoryfoam). Zazwyczaj mają specjalne profilowanie (strefy o różnej twardości lub rowki) tak, aby redukować nacisk w miejscach narażonych. Są lżejsze i cichsze niż materace z pompą, ale nie zmieniają co chwilę punktów podparcia. Wykorzystuje się je najczęściej u osób z niższym ryzykiem odleżyn lub jako uzupełnienie materaca statycznego.
Materace wodne – napełnione wodą, dobrze dopasowują się do ciała i równomiernie rozkładają ciężar. Zapewniają doskonałą amortyzację, ale mogą być ciężkie i mniej praktyczne w warunkach domowych. Stosuje się je rzadziej, głównie przy nietypowych wskazaniach medycznych.

Każdy typ ma swoje zalety. Materace zmiennociśnieniowe (napowietrzane) są najbardziej skuteczne w profilaktyce zaawansowanych odleżyn, ale wymagają zasilania i mogą być droższe. Materace piankowe są prostsze i nie generują hałasu, ale mniej dynamicznie wspierają mikrokrążenie. Ważne jest, aby materac miał odpowiednią grubość (zwykle 5–15 cm) oraz był dopasowany do wagi i wzrostu pacjenta.

Rodzaje poduszek przeciwodleżynowych

Poduszki przeciwodleżynowe stosuje się na siedząco i leżąco, aby odciążać konkretne części ciała. Wyróżniamy podobne kategorie jak w materacach:

Poduszki pneumatyczne – z komorami powietrznymi, które można dopompować lub automatycznie napełnić. Przykładem są modele AR-093, AR-094, AR-095 (ARmedical) z kilkoma komorami powietrza. Umożliwiają regulację twardości (poprzez zawór lub pompkę) i często mają antypoślizgowe pokrowce.
Poduszki piankowe ortopedyczne – wykonane z pianki z pamięcią lub żelowej, odciążają obszary takie jak pięty, łokcie czy kość ogonową. Mają np. kształt pierścienia (poduszka na odbyt), klinu między kolana czy prostokąta pod plecy.
Poduszki wodne – rzadziej spotykane (np. mała poduszka do siedzenia wypełniona wodą), dają maksymalne dopasowanie do anatomicznego kształtu ciała.

W kontekście opieki domowej najważniejsze są poduszki: do siedzenia (zmniejszające ucisk na pośladki i miednicę), ringowe (np. zapobiegające uciskowi kości ogonowej) oraz pomocnicze do pozycjonowania (np. klin łagodzący nacisk między nogami). Ich użycie poprawia komfort siedzenia i ułatwia utrzymanie prawidłowej postawy, a także służy do zmiany pozycji chorego (np. poduszka BubbleRoll – walec ułatwiający obracanie pacjenta).

Materiały, systemy wentylacji i komfort użytkowania

Nowoczesne materace i poduszki przeciwodleżynowe wykorzystują zaawansowane materiały i rozwiązania techniczne:

Pianka termoformowalna (memoryfoam) – reaguje na temperaturę ciała, delikatnie otulając pacjenta. Zapewnia świetną amortyzację i dopasowanie, ale najlepiej sprawdza się w materacach o niższym ryzyku odleżyn.
Systemy napowietrzania – w materacach pneumatycznych prąd cyklicznie zmienia rozkład ciśnienia, co wymusza minimalne zmiany punktów ucisku. Dzięki regulacji pompy (zwykle płynna) można dopasować twardość do wagi pacjenta. Nowoczesne pompy są bardzo ciche (<30–40 dB), nie zakłócają snu i zazwyczaj mają haki lub uchwyty do zawieszenia na ramie łóżka. Wiele zestawów zawiera też zapasowe łatki do szybkich napraw.
System wentylacji / oddychające pokrowce – trwałe pokrowce wyposażone są w siatkowe, oddychające panele (np. z materiału typu Mesh). Zapewniają cyrkulację powietrza między ciałem a materacem/poduszką, co zmniejsza pocenie się i ryzyko podrażnień skóry. Pokrowce często mają zamek i można je ściągnąć, by wyprać je w pralce. Niektóre są wodoodporne (antybakteryjne), co chroni materac/poduszkę przed zabrudzeniami i ułatwia dezynfekcję.

Komfort użytkowania to kolejny ważny aspekt. Materace z pianki czy komorami są na tyle elastyczne, że adaptują się do ruchów pacjenta, zmniejszając drżenia czy sztywne podparcie. W poduszkach siedzących ważne są dodatkowe detale: antypoślizgowy spód, aby poduszka nie przesuwała się na krześle/wózku, oraz wygodne uchwyty do przenoszenia. Niektóre poduszki (np. BioFlote 3 Plus) łączą warstwę pianki z powietrznymi komorami, dzięki czemu stabilizują sylwetkę i zapewniają równomierne odciążenie. Ważne jest także prawidłowe użytkowanie – np. materac podkłada się zawsze na istniejący materac łóżka i przykrywa prześcieradłem, a poduszkę zakłada na pożądaną pozycję (np. kość ogonową, pięty) przed ułożeniem chorego.

Utrzymanie czystości i higiena użytkowania

Dbanie o czystość to konieczność w profilaktyce odleżyn. Pokrowce zmiennociśnieniowych materacy i poduszek są zazwyczaj zdejmowane i nadają się do prania w pralce (często w temperaturze 60°C, aby skutecznie likwidować bakterie). Wodoodporna warstwa pokrowca dodatkowo chroni wewnętrzny materac przed wilgocią (np. od moczu czy potu), co zapobiega rozwojowi pleśni i wydłuża żywotność produktu.

Regularne wietrzenie materaca (krótkie zdjęcie pokrowca w suche dni) oraz stosowanie środków dezynfekujących polecanych przez producenta zapewnią sterylność. Warto też pamiętać o dbałości o pompy i zawory – przecierać je wilgotną ściereczką i wymieniać filtry w razie konieczności. Dzięki temu cały zestaw – materac, poduszka, pompka – pozostanie wolny od zarazków i w pełni funkcjonalny, co bezpośrednio przekłada się na bezpieczeństwo pacjenta.

Wybór materaca i poduszki przeciwodleżynowej

Podczas wyboru konkretnych modeli warto kierować się kilkoma kryteriami:

Poziom ryzyka odleżyn: im wyższe (pacjent niemal leżący cały dzień, wysoki stopień ograniczenia ruchu), tym bardziej zaawansowane rozwiązanie (zmiennociśnieniowe). Osoby z niskim ryzykiem mogą korzystać ze zwykłego piankowego materaca profilowanego.
Stan zdrowia i waga pacjenta: większa waga wymaga mocniejszych materiałów i grubszej pianki lub solidnych komór. Konieczne jest sprawdzenie maksymalnego obciążenia (np. do 150–210 kg w pokrywach niektórych poduszek).
Komfort i regulacja: dobry materac powinien oferować regulację ciśnienia (wagi pacjenta). U niektórych producentów pompa sama dostosowuje ciśnienie, u innych opiekun dobiera twardość. Poduszki pneumatyczne często mają zawory (ręczne lub automatyczne), dzięki którym zmienia się miękkość.
Wentylacja: sprawdź, czy materac/poduszka ma oddychający pokrowiec (np. siatkowy), a także czy sama konstrukcja umożliwia cyrkulację powietrza (np. kanalikowane pianki, otwarte komory).
Łatwość czyszczenia: najlepiej, gdy pokrowiec jest wodoodporny i nadaje się do częstego prania. Warto też, by pokrowiec dało się zdjąć jedną ręką i aby nie zawierał wielu trudnych do czyszczenia zakamarków.
Kompatybilność z łóżkiem rehabilitacyjnym: sprawdź wymiary (najpopularniejsze to 200×90 cm lub 200×100 cm), grubość oraz sposób mocowania materaca. Większość materacy napowietrzanych posiada paski lub klipsy, aby przymocować je do istniejącego materaca łóżka rehabilitacyjnego. Ważne, by materac nie był zbyt wysoki przy możliwościach regulacji stelaża (grubsze modele mogą ograniczać ruchy łóżka). Upewnij się także, że pompa ma uchwyty lub kieszeń do bezpiecznego przymocowania do ramy łóżka.
Niezawodność i gwarancja: zwróć uwagę na parametry techniczne – czas cyklu, poziom hałasu pompy, liczbę komór. Dobry materac w razie przetarcia komór powinien mieć w komplecie łatki do naprawy. Sprawdź również dostępność serwisu i instrukcji obsługi.

Decyzję wspomogą też opinie innych użytkowników i fachowy personel medyczny. Jednak najważniejsze jest dopasowanie produktu do potrzeb pacjenta – komfort chorego i skuteczna profilaktyka zależą od odpowiedniego dobrania materaca i poduszki.

Przegląd oferty produktów przeciwodleżynowych w sklepie Medicus

W ofercie Sklepów Medicus znajdziesz bogaty wybór materacy i poduszek przeciwodleżynowych renomowanych marek. Poniżej przedstawiamy niektóre z dostępnych modeli wraz z ich cechami, różnicami i przeznaczeniem:

Materace przeciwodleżynowe w sklepie Medicus

Medyczny materac pneumatyczny zmiennociśnieniowy z pompą HF6001+HF62012 – bąbelkowy materac z elektryczną pompą, zaprojektowany z myślą o osobach umiarkowanie i bardzo obłożnie chorych. Dzięki dwóm niezależnym sekcjom naprzemiennie wypełnianym powietrzem efektywnie redukuje ucisk na naczynia krwionośne, a pompka HF6001 działa wyjątkowo cicho. Materac jest lekki, łatwy do rozłożenia na łóżku i prosty w obsłudze. Wykonany z medycznego PVC (trwałego i elastycznego), idealnie dopasowuje się do kształtu ciała pacjenta. Kompatybilny z refundacją NFZ (kod S.03.01.PW, pacjent dopłaca niewielką kwotę).
Materac pneumatyczny BioFlote 2000 (Reha Fund) – materac bąbelkowy do profilaktyki i leczenia odleżyn I stopnia. Zawiera około 130 dużych komór powietrznych ułożonych w dwóch strefach. Specjalna pompka pozwala na precyzyjne ustawienie ciśnienia (wskaźnik na urządzeniu) i pracuje bardzo cicho (~31 dB). Komory intensywnie redukowanych nacisk na ciało, co zwiększa właściwości przeciwodleżynowe. W zestawie znajduje się stabilizujący wyłóg (zapewnia podparcie pacjenta) oraz zestaw naprawczy (łatka z klejem). Model przeznaczony dla pacjentów długotrwale leżących; kompatybilny z NFZ (kod S.03.01.PW).
Materac Bubble Master VCM202 (MDH) – pneumatyczny materac bąbelkowy (marka ViteaCare) dla osób z ryzykiem odleżyn I i II stopnia. Komory naprzemiennie są napełniane powietrzem, co zapobiega długiemu uciskowi na tę samą część ciała. Dedykowany dla pacjentów leżących wiele godzin dziennie – zarówno w domu, jak i w placówkach medycznych. Zmniejsza siłę nacisku na narażone obszary, dzięki czemu pomaga zapobiegać i leczyć odleżyny. Możliwość refundacji NFZ (kod S.03.01.PW).
Materac AR-920 (ARmedical) – zmiennociśnieniowy materac „bąbelkowy” z cichą pompą. Składa się z 2 sekcji powietrznych (komorowy), które co ok. 6 minut naprzemiennie się wypełniają. Dzięki temu różne części ciała są odciążone, a przepływ krwi nie jest przerywany. Ciśnienie automatycznie dopasowuje się do wagi pacjenta. Pompę charakteryzuje niemal bezszelestna praca (poziom hałasu poniżej 30 dB) oraz niewielki rozmiar. W komplecie znajduje się łatka naprawcza. Zalecany dla osób całkowicie obłożnie chorych, poprawia komfort leżenia i wspomaga leczenie istniejących odleżyn. Standardowy rozmiar 200×90×7 cm umożliwia użycie na większości łóżek. Model dostępny z refundacją NFZ (kod S.03.01.PW).
Materac AR-950 (ARmedical) – zmiennociśnieniowy materac „rurowy” (komorowy) z 20 podłużnymi komorami. Każda komora napełniana jest na przemian przez zaawansowaną pompę. Czas pełnego cyklu to 12 minut. Dzięki temu długotrwały ucisk skóry jest minimalizowany. Materac jest grubszy (ok. 10 cm) niż AR-920, co zwiększa amortyzację. Pompa regulowana ciśnieniem (40–110 mmHg) i cicha, posiada specjalne haki do zawieszenia na ramie łóżka. Materac mocuje się na istniejącym materacu szpitalnym za pomocą dwóch podkładek. Polecany dla pacjentów leżących w warunkach domowych i szpitalnych, do profilaktyki i leczenia odleżyn. Rozmiar 200×86 cm, gwarantujący dobrą kompatybilność z regulowanymi łóżkami. Z refundacją NFZ (kod S.03.01.PW).
Materac przeciwodleżynowy BioFlote 3000 (Reha Fund) – pneumatyczny materac o konstrukcji rurowej z 18 niezależnymi komorami. Zaprojektowany dla osób przewlekle leżących z wysokim ryzykiem odleżyn. Komory napełniają się w 12-minutowym cyklu, co stale redystrybuuje nacisk i równomiernie odciąża ciało. Dzięki dużym przestrzeniom powietrznym poprawia krążenie i skutecznie zapobiega powstawaniu odleżyn bólowych. Wykonany z trwałego PVC medycznego. W zestawie znajduje się pompa o płynnej regulacji ciśnienia oraz kołnierz zabezpieczający pacjenta. Wspiera profilaktykę I i II stopnia odleżyn. Dopuszczony do refundacji NFZ (kod S.03.01.PW).

Poduszki przeciwodleżynowe w sklepie Medicus

Poduszka przeciwodleżynowa AR-094 „Prevent Plus” (ARmedical) – pneumatyczna poduszka multi-komorowa (do siedzenia), przeznaczona dla osób długotrwale siedzących (np. na wózku). Posiada kilka niezależnych komór powietrznych i automatyczny zawór, który sam dopasowuje ciśnienie do ciała użytkownika. Powietrze można dowolnie dopompować lub spuścić, co reguluje twardość. Poduszka ma wymiary 42×42×4 cm, wykonana jest z wytrzymałego tworzywa, a jej zewnętrzny pokrowiec z elastycznej siatki Mesh jest oddychający i zapinany na zamek. Tył poduszki jest antypoślizgowy, co zapobiega zsuwaniu się. Idealna do odciążenia kości ogonowej, pośladków i miednicy; zapewnia lepszą cyrkulację powietrza i komfort siedzenia.
Poduszka przeciwodleżynowa AR-093 „Prevent Classic” (ARmedical) – bardzo podobna do wersji Plus, ale z ręczną pompką (brak automatycznego zaworu). Wielokomorowa budowa umożliwia dostosowanie nacisku, a podszyty antypoślizgową tkaniną spód i uchwyt do przenoszenia zwiększają funkcjonalność. Rozmiar 42×42×4 cm. Zalecana dla osób siedzących długo z ograniczoną zdolnością ruchu; pomaga utrzymać prawidłowe krążenie i zapobiega powstawaniu odleżyn.
Poduszka przeciwodleżynowa AR-095 „Prevent Premium” (ARmedical) – zaawansowana wersja z automatycznym zaworem, z większą grubością (44×41×6 cm) i zwiększoną pojemnością komór. Połączenie automatycznej regulacji twardości z wielokomorową konstrukcją sprawia, że poduszka idealnie dopasowuje się do użytkownika, nawet przy dłuższym siedzeniu. Tak jak w pozostałych modelach, posiada oddychający pokrowiec z siatki i antypoślizgowe właściwości. Polecana szczególnie dla osób o większej posturze lub tych, którzy potrzebują nieco twardszego podparcia.
Poduszka odciążająca pneumatyczna HF2008 (Reha Fund) – przeznaczona do siedzenia, komorowa poduszka przeciwodleżynowa. Jej inteligentne komory dopasowują się do anatomicznych kształtów ciała, efektywnie rozpraszając punkty nacisku na pośladki i miednicę. Zmniejsza ucisk na kość krzyżową i podnosi komfort siedzenia. Maksymalna nośność to około 150 kg, co czyni ją solidnym wsparciem dla osób o większej wadze. Poduszka HF2008 jest samopompująca – wystarczy usiąść, aby automatycznie napełniła się powietrzem, a dodatkowy zawór zabezpiecza ciśnienie na odpowiednim poziomie. Powierzchnia poduszki jest oddychająca, z poliestrowym pokrowcem antypoślizgowym.
Poduszka przeciwodleżynowa do siedzenia BioFlote 3 Plus (Reha Fund) – łączy właściwości pianki termoformowalnej („memoryfoam”) i nadmuchiwanych komór. Zaprojektowana dla osób długo siedzących (np. na wózkach). Kształt dopasowuje się do miednicy, zmniejszając nacisk na kość ogonową i odcinek lędźwiowy kręgosłupa, co pomaga utrzymać prawidłową pozycję ciała. Poduszka napełnia się powietrzem samodzielnie (bez pompki), a zawór regulacyjny pozwala na zmianę miękkości. Pokrowiec jest oddychający (siatkowy) z antypoślizgową spodnią warstwą i zamkiem błyskawicznym. Dostępna w dwóch szerokościach (43 i 45 cm), przewidziana dla użytkowników do ~130 kg.
Poduszka do obracania pacjenta „BubbleRoll” (Timago) – niewielka, pneumatyczna poduszka w kształcie walca. Przeznaczona do bezpiecznego i komfortowego obracania lub podpierania pacjenta podczas zmiany jego pozycji. Używa się jej np. pod jedną ręką lub nogą podczas przewracania chorego na drugi bok, by zminimalizować tarcie i ucisk. Dzięki lekkiej konstrukcji łatwo ją umieścić i usunąć. Stanowi prostą, a zarazem wartościową pomoc w pielęgnacji osób leżących.
Poduszka przeciwodleżynowa Liberty (Vermeiren) – zaawansowana poduszka z wkładem Vicair (włókna polipropylenowe). Posiada automatyczny, bezobsługowy zawór, który sam dopasowuje się do masy pacjenta – wystarczy na niej usiąść, a wnętrze wyrównuje się w kilka chwil. Pokrowiec „VicairAirFlow” jest elastyczny i bardzo oddychający, a antypoślizgowa wkładka na spodzie zapobiega przesuwaniu. Poduszka jest wodoodporna i łatwa w czyszczeniu (możliwość ściągnięcia pokrowca). Może udźwignąć do 150 kg. Dostępna w wielu rozmiarach (np. 40×40 cm, 45×45 cm itd.), nadaje się do refundacji NFZ (kod S.04.01, NFZ dopłaca 70%).
Poduszka przeciwodleżynowa BioFlote 2 Plus (Reha Fund) – wykonana z trwałego neoprenu, pneumatyczna poduszka profilaktyczna do siedzenia. Jej konstrukcja pozwala na redystrybucję nacisku nawet o 65% w porównaniu z normalnym siedzeniem. Poduszka dopasowuje się do ciała użytkownika, a zawór wylotowy umożliwia automatyczne dopasowanie poziomu powietrza. Przeznaczona dla osób na wózkach inwalidzkich oraz długo siedzących z powodu pracy czy rehabilitacji. Może wytrzymać obciążenie do około 210 kg. Zapewnia wygodę i zmniejsza bolesne uciski, poprawiając krążenie w miednicy.

Warto zaznaczyć, że wszystkie wymienione produkty są wyrobami medycznymi przeznaczonymi dla pacjentów z ograniczoną mobilnością. Oferują one różne poziomy wsparcia: niektóre umożliwiają aktywną regulację (pompa, zawory), inne są statyczne i prostsze w obsłudze. Przy wyborze konkretnego modelu najlepiej skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą oraz wziąć pod uwagę indywidualne potrzeby chorego (stopień odciążenia, komfort, możliwość obsługi).

Inwestując w materac lub poduszkę przeciwodleżynową, zyskujemy nie tylko profilaktykę przed groźnymi odleżynami, ale przede wszystkim większy komfort i bezpieczeństwo chorego. Ważne jest, aby produkt był dobrze dobrany do stopnia ryzyka, a jego obsługa – łatwa. Odpowiednio dobrany materac z regulowaną pracą pompy oraz poduszka z wysokiej jakości pokrowcem znacząco ułatwiają codzienną opiekę i przyczyniają się do poprawy jakości życia pacjenta.